هر یک از انواع دستگاه چاپ دیجیتال، کاغذ، افست و… ویژگی‌های مختص به خود را دارند. به همین علت برای چاپ طرح و متن بر روی سطوح مختلف از یک دستگاه چاپ مشترک استفاده نمی‌شود. با انتخاب دستگاه چاپ مناسب می‌توانید سطح کیفیت و سرعت چاپ را افزایش دهید. این موضوع به کاهش هزینه‌ها در طولانی مدت هم کمک می‌کند. در ادامه مطلب به بررسی جزئیات بیشتری از انواع دستگاه چاپ می‌پردازیم.
تاریخچه انواع دستگاه چاپ در ایران
ساخت دستگاه چاپ پیشینه طولانی دارد. ساخت اولین دستگاه چاپ با بلوک‌های چوبی به مردم چین نسبت داده می‌شود، ولی اختراع اولین ماشین چاپ با حروف متحرک و فلزی به نام “گوتنبرگ” در قرن 15 میلادی ثبت شده است. پس از آن در سال 1796 “آلوئیس زنه فلدر” دستگاه چاپ سنگی یا همان لیتوگرافی را اختراع کرد. ساخت این دستگاه انقلاب بزرگی در صنعت چاپ و کاهش هزینه‌های آن محسوب می‌شود. در قرن 19 میلادی نیز دستگاه‌های چاپ صنعتی و پیشرفته‌تر با عملکردی بر مبنای نیروی بخار تولید شدند. امروزه نیز مدل‌های مختلفی از انواع دستگاه چاپ دیجیتال، کاغذ، افست، لیتوگرافی و… در دسترس هستند. تاریخچه دستگاه چاپ، ورود حروف چاپ و استفاده از روش تیپوگرافی در ایران هم به سال 1233 شمسی برمی‌گردد.
معرفی انواع دستگاه چاپ
گسترش انواع دستگاه چاپ کاغذ، پارچه، پلاستیک، فلز و… به افزایش سرعت و کیفیت چاپ کمک بزرگی کرده است. هر یک از انواع دستگاه چاپ افست، دیجیتال، هلیوگراور و… هم قابلیت‌ها و ویژگی‌های مختص به خود را دارند. همین موضوع باعث متمایز شدن کاربرد انواع دستگاه چاپ از یکدیگر شده است.
| نوع دستگاه چاپ | کاربرد |
| افست | تیراژ بالا، چاپ روی سطح غیر جاذب |
| هلیوگراور | تیراژ بالا، چاپ سطح‌های رول و شیت |
| فلکسو | تیراژ بالا، قابل استفاده برای انواع سطوح کاغذی، پلاستیکی و… |
| سیلک اسکرین | تیراژ بالا، چاپ انواع سطوح کاغذی، پارچه‌ای، پلاستیکی و… |
| تامپو | چاپ متریال صاف، منحنی، کره و سایر اشکال |
| افست روی فلز | چاپ ظروف فلزی، تابلو، بسته‌بندی فلزی |
| چاپ مخمل | ایجاد جلوه خاص و سه بعدی |
| لترپرس | ایجاد طرح‌های برجسته |
| پلاتر | چاپ طرح، نمودار، اشکال هندسی در ابعاد بزرگ |
1_ دستگاه چاپ افست
استفاده از انواع دستگاه چاپ افست، صرفه اقتصادی دارد. از طرفی سرعت و کیفیت چاپ با این دستگاه نیز بسیار زیاد است. به همین علت از دستگاه افست برای چاپ در تیراژ بالا استفاده می‌شود. اساس کار دستگاه چاپ افست به ساخت صفحات نازک آلومینیومی (زینک) و سیلندرهای لاستیکی وابسته است. مراحل چاپ به روش افست به شرح زیر است:
- طرح بر روی صفحات نازک آلومینیومی حک و به یک ماده شیمیایی خاص آغشته می‌شود. به این ترتیب فقط قسمت‌های طرح دار، مرکب چاپ را دریافت می‌کنند.
- سپس زینک به دور یک سیلندر لاستیکی قرار می‌گیرد.
- مرکب سیلندر لاستیکی اول (زینک) به سیلندر لاستیکی دوم منتقل می‌شود. این مرحله انتقال غیر مستقیم یا افست نام دارد.
- سیلندر سوم، سیلندر فشار بوده و کاغذ به دور آن پیچیده می‌شود.
- در نهایت سیلندر دوم با سیلندر فشار تماس پیدا کرده و طرح چاپ خواهد شد.
طرح و متن چاپ شده با دستگاه افست، ماندگاری بسیار بالایی دارند. این موضوع در کنار سرعت و کیفیت بالا به افزایش تقاضا برای استفاده از انواع دستگاه چاپ افست کمک کرده است.
2_ دستگاه چاپ هلیوگراور
چنانچه قصد چاپ سطح‌های انعطاف‌پذیر مانند لفاف بسته‌بندی در تیراژ بسیار بالا دارید، چاپ هلیوگراور انتخاب مناسبی است. استفاده از این روش برای چاپ در تیراژ پایین انتخاب مناسبی نیست، زیرا هزینه‌های مالی بالایی دارد. فرآیند چاپ هلیوگراور شامل مراحل زیر است:
- طرح دلخواه با استفاده از لیزر بر روی استوانه‌ای از جنس چدن یا فولاد با روکش مسی، حک و حفره‌های کوچکی نیز ایجاد می‌شوند.
- سیلندر به جوهر آغشته و مرکب چاپ به داخل حفره‌های ایجاد شده نفوذ می‌کند.
- در مرحله بعدی، سطح سیلندر با یک تیغه تمیز شده و مرکب چاپ فقط داخل حفره‌ها باقی می‌ماند.
- در نهایت سیلندر با سطح چاپ تماس پیدا کرده و طرح و متن درج می‌شود.
دستگاه چاپ هلیوگراور دقت بالایی دارد. کیفیت و سرعت چاپ توسط این دستگاه نیز عالی است. البته هنگام انتخاب دستگاه چاپ هلیوگراور باید به هزینه‌های مالی زیاد آن توجه کنید.
3_ دستگاه چاپ فلکسو
با استفاده از دستگاه فلکسو می‌توانید سطح‌های مختلفی مانند کاغذ، مقوا، محصولات بسته‌بندی پلیمری و… را چاپ کنید. سرعت بالای دستگاه چاپ فلکسو استفاده از آن را برای تیراژ بالا مناسب کرده است. برای چاپ به کمک دستگاه فلکسو کلیشه‌های انعطاف‌پذیر (پلیت فتوپلیمری) ساخته می‌شوند. در ادامه مطلب اساس کار دستگاه فلکسو را بیان می‌کنیم:
- کلیشه‌های انعطاف‌پذیر با طرح و متن مورد نظر ساخته می‌شوند.
- مرکب چاپ با استفاده از یک غلتک بر روی کلیشه‌ها قرار می‌گیرد.
- سپس کلیشه با فشار بالا در تماس با سطح چاپ قرار گرفته و طرح حک می‌شود.
استفاده از دستگاه چاپ فلکسو مقرون به صرفه است. همچنین برای کار با دستگاه فلکسو محدودیتی در نوع سطح چاپ ندارید. کیفیت و سرعت نتیجه چاپ به روش فلکسو هم بسیار مناسب است.
4_ دستگاه چاپ سیلک اسکرین
سیلک اسکرین یک روش چاپ مقرون به صرفه است که برای تیراژهای مختلف کاربرد دارد. با استفاده از دستگاه سیلک اسکرین می‌توانید فرآیند چاپ را برای سطح‌های مختلف پارچه‌ای، کاغذی، پلاستیکی و… انجام دهید. برای چاپ به روش سیلک اسکرین ابتدا باید شابلون‌هایی با طرح مورد نظر تولید شوند. منظور از شابلون، توری با سوراخ‌های ریز است. چاپ به روش سیلک اسکرین طی مراحل زیر انجام می‌شود:
- شابلون‌ها با طرح و متن دلخواه ساخته می‌شوند.
- سپس مرکب چاپ غلیظ، شابلون‌ها را پوشش می‌دهد.
- در نهایت با قرارگیری شابلون بر روی سطح و انتقال مرکب به آن، طرح چاپ خواهد شد.
برای چاپ طرح با رنگ‌های مختلف باید شابلون‌های مجزایی ساخته شوند.
5_ دستگاه چاپ تامپو
دستگاه تامپو برای چاپ طرح بر روی سطوح صاف، منحنی، کره و شکل‌های مختلف کاربرد دارد. این ماشین چاپ به عنوان دستگاه چاپ گود نیز شناخته می‌شود. برای کار با دستگاه چاپ تامپو باید کلیشه‌هایی با طرح مورد نظر بسازید. اساس کار این دستگاه به شرح زیر است:
- ابتدا طرح دلخواه بر روی کلیشه‌های دارای منافذ حک می‌شود.
- سپس کلیشه‌ها به مرکب چاپ آغشته می‌شوند.
- در مرحله بعدی پد سیلیکونی با کلیشه تماس پیدا کرده و طرح را دریافت می‌کند.
- در نهایت پد سیلیکونی بر سطح مورد نظر قرار گرفته و طرح چاپ می‌شود.
چاپ تامپو یکی از بهترین روش‌ها برای چاپ بر روی سطوح غیر صاف است. دقت و کیفیت کار دستگاه چاپ تامپو بالا بوده و در صنایع مختلف کاربرد دارد. از دستگاه تامپو برای چاپ هدایای تبلیغاتی، تجهیزات پزشکی، آرایشی، بهداشتی و… استفاده می‌شود.
6_ دستگاه چاپ افست روی فلز
امروزه انواع مختلفی از دستگاه چاپ افست در دسترس هستند. دستگاه چاپ افست روی فلز برای چاپ طرح و متن بر سطح‌های فلزی مانند ظروف، تابلوها، محصولات بسته‌بندی و… کاربرد دارد. روش کار دستگاه چاپ افست فلز تا حدودی شبیه افست کاغذ است. با این تفاوت که پس از چاپ طرح بر روی سطح فلزی، محصول داخل کوره قرار گرفته و پخته می‌شود. با انجام این کار طرح و رنگ چاپ شده به خوبی تثبیت خواهند شد.
7_ دستگاه چاپ مخمل
برای ایجاد طرح و جلوه خاص در صنایع و حوزه‌های مختلف از دستگاه چاپ مخمل استفاده می‌شود. دستگاه چاپ مخمل با پاشیدن الیاف مخملی کوتاه بر روی سطحی که آغشته به چسب است، جلوه خاصی ایجاد می‌کند. در ادامه مطلب روش کار دستگاه چاپ مخمل را معرفی می‌کنیم:
- ابتدا طرح دلخواه بر روی سطح مورد نظر ایجاد می‌شود.
- سپس سطح کار با چسب پوشانده خواهد شد.
- در مرحله بعدی دستگاه چاپ مخمل الیاف مخملی را بر روی سطح چسب خورده قرار می‌دهد.
- در نهایت طرح پوشش داده شده با مخمل به واسطه اعمال حرارت تثبیت می‌شود.
طرح تکمیل شده به کمک دستگاه چاپ مخمل ظاهر سه بعدی و ویژه‌ای دارد. همین موضوع استفاده از دستگاه چاپ مخمل را برای چاپ بر روی محصولات لوکس کارآمد کرده است.
8_ دستگاه چاپ لترپرس
دستگاه چاپ لترپرس برای ایجاد طرح و متن برجسته کاربرد دارد. در حال حاضر از دستگاه چاپ لترپرس بیشتر برای قالب‌زنی، ایجاد خط تا، طرح‌های ویژه بر روی کارت ویزیت و… استفاده می‌شود. یک دستگاه چاپ لترپرس به روش زیر کار می‌کند:
- در مرحله اول فرم چاپی که ماتریس نام دارد با طرح و متن دلخواه ایجاد می‌شود.
- سپس ماتریس با جوهری که ویسکوزیته متوسط دارد، پوشانده خواهد شد.
- در نهایت مارتیس با فشار بالا در تماس با سطح مورد نظر قرار گرفته و فرورفتگی ایجاد می‌کند.
ایجاد طرح‌های برجسته به کمک دستگاه چاپ لترپرس به افزایش جلوه و زیبایی سطح کمک می‌کند.
9_ دستگاه چاپ پلاتر
دستگاه چاپ پلاتر یک ماشین چاپ دیجیتال است. این دستگاه برای چاپ طرح‌های گرافیکی، نموداری و اشکال هندسی در ابعاد بزرگ کاربرد دارد. دستگاه چاپ پلاتر که به عنوان رسام نیز شناخته می‌شود، دقت بالایی در چاپ بر روی کاغذ و پلاستیک دارد. یکی از تفاوت‌های دستگاه پلاتر با پرینترهای لیزری و جوهرافشان معمولی، ابعاد طرح چاپ شده است. از طرفی اساس کار پرینترهای معمولی از نوع پیکسلی بوده و پلاترها می‌توانند تصاویر بُرداری ایجاد کنند.
انواع دستگاه چاپ دیجیتال
- انواع دستگاه چاپ دیجیتال قابلیت چاپ طرح دریافت شده از کامپیوتر را دارند. استفاده از دستگاه چاپ دیجیتال آسان‌تر از سایر ماشین‌های چاپ است. دقت چاپ دیجیتال نیز بالا بوده و طرح‌های باکیفیتی ایجاد می‌کند. انواع دستگاه چاپ دیجیتال شامل موارد زیر هستند:
- دستگاه چاپ تصعید رنگ
- دستگاه مارکر لیزری
- چاپگر حرارتی
- دستگاه چاپ نوری
- ماشین چاپ تونری
- دستگاه چاپ دیجیتال مرکبی
- ماشین چاپ الکتروفتوگرافی
- دستگاه جوهرافشان
هنگام انتخاب انواع دستگاه چاپ دیجیتال باید ویژگی‌های هر کدام از آن‌ها را بررسی کنید.
انواع دستگاه چاپ کاغذ
بسیاری از دستگاه‌های چاپ قابلیت درج متن و طرح بر روی سطوح کاغذی را دارند. به بیان دیگر تعدادی از انواع دستگاه چاپ کاغذ، طرح را باکیفیت بیشتری بر روی سطوح کاغذی درج می‌کنند. در ادامه مطلب انواع دستگاه چاپ کاغذ را معرفی می‌کنیم:
- دستگاه چاپ افست
- چاپ هلیوگراور
- دستگاه فلکسو
- چاپ دیجیتال
- سیلک اسکرین
- دستگاه چاپ لترپرس
انواع دستگاه چاپ پارچه
چاپ بر روی پارچه نیازمند استفاده از دستگاه‌های چاپ ویژه است. از جمله بهترین دستگاه‌های چاپ پارچه می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- چاپ سیلک اسکرین
- دستگاه جوهرافشان دیجیتال
- چاپ فلوک
- دستگاه وینیل
- چاپ پرس حرارتی
- دستگاه چاپ سابلیمیشن
- چاپ DTG (چاپ مستقیم)
انواع دستگاه چاپ بنر
برای چاپ بنر در چاپخانه‌ها از دستگاه‌های دیجیتال استفاده می‌شود. انواع دستگاه چاپ دیجیتال را می‌توانیم بر اساس نوع جوهر، عرض بنر چاپ شده، هد و… در دسته‌های مختلفی قرار دهیم. نکته مهم این است که دستگاه‌های چاپ بنر از نوع دیجیتال هستند.
بهترین نوع دستگاه چاپ کدام است؟
انواع دستگاه چاپ دارای ویژگی‌های مختلف و مختص به خود هستند. به همین علت هر یک از انواع ماشین چاپ فقط برای درج متن و طرح بر روی یکسری از سطح‌ها کاربرد دارند. بنابراین نمی‌توانیم بگوییم بهترین نوع دستگاه چاپ کدام است. بلکه باید با در نظر گرفتن ویژگی‌های کار خود، دستگاه چاپ مناسب را انتخاب کنید. در ادامه مطلب کاربرد هر دستگاه چاپ را معرفی می‌کنیم:
- چاپ کاغذ در تیراژ بالا: دستگاه چاپ افست
- چاپ کاغذ در تیراژ پایین: دستگاه‌های چاپ دیجیتال
- چاپ بر روی فلز: دستگاه افست فلز
- چاپ پارچه پلی استر: دستگاه سابلیمیشن
- چاپ پارچه نخی: دستگاه DTG
- چاپ پارچه در تیراژ بالا: سیلک اسکرین
- چاپ سطوح پلاستیکی: هلیوگراور، افست، سیلک و دیجیتال
برای انتخاب بهترین دستگاه چاپ باید تیراژ، جنس سطح، بودجه مالی، کیفیت کار، سرعت و… را در نظر بگیرید.
مرکب حلالی و نقش آن در چاپ هلیوگراور و فلکسو
انواع مرکب حلالی به دلیل خشک شدن سریع، قدرت پوشش بالا و قابلیت چاپ روی سطوح غیرجاذب مانند فیلم‌های پلاستیکی، فویل آلومینیوم و کاغذهای کوتد، جایگاه ویژه‌ای در چاپ هلیوگراور و فلکسو دارند. در روش هلیوگراور، این مرکب‌ها به‌خوبی در حفره‌های سیلندر نفوذ کرده و انتقال یکنواخت و پررنگی روی سطح چاپی ایجاد می‌کنند. در چاپ فلکسو نیز، استفاده از مرکب حلالی باعث می‌شود کلیشه‌های انعطاف‌پذیر بتوانند طرح را با کیفیت بالا روی متریال‌های متنوع مانند لفاف بسته‌بندی، برچسب و پاکت‌های چندلایه منتقل کنند. سرعت بالای تبخیر حلال، مقاومت خوب در برابر رطوبت و ماندگاری رنگ، از جمله دلایلی است که تولیدکنندگان بسته‌بندی انعطاف‌پذیر به استفاده از مرکب‌های حلالی در این دو روش چاپ روی می‌آورند.
